فتق کشاله ران یک بیماری شایع پزشکی است که زمانی رخ می دهد که بافت نرم، معمولاً بخشی از روده، از یک نقطه ضعیف در دیواره شکم بیرون بزند. غالباً مردان را مبتلا می کند، اما زنان نیز می توانند به فتق کشاله ران مبتلا شوند. هدف این مقاله ارائه یک نمای کلی از فتق کشاله ران شامل علل، علائم، گزینه های درمانی و اقدامات پیشگیرانه است. با درک بهتر این وضعیت، افراد می توانند تصمیمات آگاهانه ای در مورد سلامت خود بگیرند و در صورت لزوم به دنبال مراقبت های پزشکی مناسب باشند.
علل فتق کشاله ران
فتق کشاله ران به دلیل ترکیبی از عوامل از جمله نقطه ضعیف در دیواره شکم و افزایش فشار داخل شکم رخ می دهد. عوامل زیر در ایجاد فتق کشاله ران نقش دارند:
- ضعف مادرزادی: برخی از افراد با دیواره شکمی به طور طبیعی ضعیف به دنیا می آیند که به مرور زمان آنها را مستعد ابتلا به فتق می کند.
- افزایش سن: با افزایش سن، ماهیچه ها و بافت های آنها به تدریج ضعیف می شود و خطر فتق را افزایش می دهد.
- کشیدگی مزمن: فعالیت‌های مداوم که شامل زور زدن هستند، مانند بلند کردن اجسام سنگین، سرفه‌های مزمن یا یبوست، می‌توانند عضلات شکم را تحت فشار قرار دهند و منجر به فتق شوند.
- چاقی: وزن بیش از حد بدن فشار بیشتری بر دیواره شکم وارد می کند و آن را بیشتر مستعد ابتلا به فتق می کند.
علایم فتق کشاله ی ران
فتق کشاله ران می تواند علائم مختلفی داشته باشد که با توجه به شدت و نوع فتق متفاوت باشد. علائم رایج عبارتند از:
- برآمدگی یا تورم قابل توجه در ناحیه کشاله ران که ممکن است هنگام ایستادن یا سرفه برجسته تر شود.
- درد یا ناراحتی در کشاله ران، به ویژه در هنگام فعالیت بدنی یا بلند کردن اجسام سنگین.
- احساس فشار یا ضعف در ناحیه کشاله ران.
- احساس سوزش یا درد در محل برآمدگی.
- در برخی موارد، اگر فتق به دام افتاده، حالت تهوع، استفراغ یا یبوست رخ می دهد.
- وجود درد یا ورم اطراف بیضه‌ها؛ این نشانه در مواردی رخ می‌دهد که قسمتی از روده به داخل کیسه‌ی بیضه (اسکروتوم) فرو رفته باشد.
چه زمانی فتق مغبنی خطرناک می‌شود؟
زمانی که فتق شما با اعمال فشار دیگر به داخل فرو نرود این بدان معنا است که احتمالا فتق در دیواره‌ی شکم گیر کرده و اصطلاحا تبدیل به فتق گیرافتاده یا اینکارسره شده است. فتق گیرافتاده (اینکارسره) ممکن است دچار پیچ خوردگی شود و در نتیجه جریان خون در بافت درگیر را مسدود کند. فتق گیرافتاده در صورت عدم درمان ممکن است منجر به مرگ شود.
علایم و نشانه‌های پیچ خوردگی فتق کشاله ران
علائم و نشانه های فتق کشاله ران عبارت است از:
- حالت تهوع، بالا آوردن یا هر دو مورد
- تب
- دردهای ناگهانی که به سرعت شدت می‌گیرند
- قرمز، کبودی یا سیاه شدن برآمدگی ناشی از فتق
- عدم توانایی در دفع مدفوع یا خارج کردن باد معده
دلایل ابتلا به فتق مغبنی
دلایل بروز این بیماری عبارت است از:
- اعمال فشار زیاد به شکم
- وجود یک نقطه ضعیف مادرزادی در دیواره‌ی شکم
- زور زدن حین دفع مدفوع یا ادرار
- انجام فعالیت سنگین
- بارداری
- ابتلا به سرفه یا عطسه‌ی مزمن
در اکثر افراد، ضعف دیواره‌ی شکم مادرزادی است اما گاهی؛ به دلایل دیگری دیواره‌ی شکم فرد به مرور دچار ضعف می‌شود مانند افزایش سن، انجام فعالیت فیزیکی سنگین یا سرفه‌های مزمن ناشی از سیگار کشیدن مداوم. ضعف در دیواره‌ی شکم همچنین می‌تواند ناشی از بروز یک جراحت یا عوارض ناشی از جراحی‌های شکمی باشد.
در مردان، نقطه ضعف موجود در دیواره‌ی شکم معمولا در ناحیه‌ی مغبنی (کانال اینگوئینال) دیده می‌شود؛ ناحیه‌ی مغبنی قسمتی است که در در آن بند بیضه وارد کیسه بیضه می‌شود. ناحیه‌ی مغبنی در در زنان شامل رباط های رحم می‌شود که وظیفه‌ی نگه داشتن رحم در جای خود را دارند، فتق مغبنی در زنان گاها بر اثر چسبیدن بافت‌های رحمی به بافت اطراف استخوان شرمگاهی رخ می‌دهد.
عوامل خطرساز فتق کشاله ران
موارد زیر از جمله مواردی است که خطر ابتلا به فتق مغبنی را افزایش می‌دهد:
- جنسیت: مردها هشت برابر بیشتر از زنان مستعد ابتلا به فتق مغبنی هستند.
- سن: با افزایش سن ماهیچه‌ی دیواره‌ی رحم ضعیف‌تر می‌شود.
- نژاد: سفید‌پوست‌ها بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند.
- سابقه ژنتیکی: اگر یکی از فامیل‌های درجه یک شما مثل والدین یا خواهر یا برادرتان قبلا دچار قتق مغبنی باشد.
- سرفه‌های مزمن: برای مثال سرفه‌های پی در پی ناشی از سیگار کشیدن مداوم.
- یبوست شدید: چرا که یبوست هنگام دفع مدفوع فشار زیادی به دیواره‌ی شکم می‌آورد.
- بارداری: زیرا حین بارداری عضلات دیواره‌ی شکم تضعیف شده، همچنین فشار زیادی به آن ها وارد می‌شود.
- تولد زود‌رس و کم وزن بودن حین تولد.
- سابقه‌ی پیشین ابتلا به فتق: حتی قبلا در کودکی متبلا به فتق بوده‌اید احتمال ابتلای مجدد در شما بیش از سایرین است.
عوارض ناشی از ابتلا به فتق مغبنی کدام اند؟
برخی از رایج ترین عوارض این بیماری عبارت است از:
فشار وارد شدن به بافت‌های مجاور
در اکثر مواقع در صورت عدم اقدام به جراحی، فتق مغبی به مرور بزرگ‌تر می‌شود. در مردان، ممکن است فتق مغبنی بر اثر بزرگ شدن وارد به کیسه‌ی بیضه (اسکروتوم) شده که منجر به درد و ورم این ناحیه می‌شود.
فتق گیرافتاده (اینکارسره)
اگر برآمدگی ناشی از فتق در ناحیه‌ی ضعیف دیواره‌ی شکم گیر کند، موجب انسداد روده شده که دردهای مزمن، تهوع، بالا آوردن و عدم توانایی در دفع مدفوع یا خارج کردن باد معده را به همراه دارد.
پیچ‌خوردگی فتق
فتق گیرافتاده (اینکارسره) می‌تواند منجر به انسداد جریان خون در بخش‌هایی از روده‌ی شما شود. پیچ‌خوردگی نفق می‌تواند منجر به بافت‌مردگی ناحیه‌ی درگیر شده در روده بشود. پیچیدگی نفخ ممکن است موجب مرگ شود و در صورت ابتلا، فرد مبتلا فورا نیاز به جراحی دارد.
اقدامات پیشگیرانه برای فتق کشاله ران
در حالی که همیشه نمی توان از فتق کشاله ران پیشگیری کرد، اقدامات خاصی می تواند خطر بروز آنها را کاهش دهد، که عبارتند از:
- حفظ وزن سالم: با اتخاذ یک رژیم غذایی متعادل و انجام ورزش منظم، افراد می توانند وزن خود را مدیریت کرده و فشار دیواره شکم خود را کاهش دهند.
- به درستی بلند کنید: هنگام بلند کردن اجسام سنگین، استفاده از تکنیک های بلند کردن مناسب، مانند خم کردن زانوها، صاف نگه داشتن کمر و استفاده از عضلات پا به جای عضلات پشت بسیار مهم است.
- اجتناب از زور زدن: سرفه مزمن، یبوست و زور زدن طولانی مدت در حین حرکات روده باید به سرعت درمان و مدیریت شود تا خطر فتق به حداقل برسد.
- ترک سیگار: سیگار کشیدن بافت ها را ضعیف می کند و توانایی بدن برای بهبودی را مختل می کند و افراد سیگاری را بیشتر مستعد ابتلا به فتق می کند.
- وضعیت بدنی خوب را تمرین کنید: حفظ وضعیت مناسب در حالت نشسته و ایستاده می تواند به توزیع یکنواخت وزن بدن و کاهش فشار روی ناحیه شکم کمک کند.
چه زمانی لازم است به پزشک مراجعه کنیم؟
درصورتی که فتق شما متمایل به قرمزی، کبودی یا سیاهی شد و چنانچه هر یک از علایم پیچ‌خوردگی فتق را مشاهده کردید فورا به پزشک متخصص مراجعه کنید.
اگر در هر یک از دو طرف استخوان شرمگاهی خود در قسمت کشاله‌ی ران یک برآمدگی نسبتا بزرگ یا دردناک مشاهده کردید توصیه می‌شود به پزشک مراجعه کنید. قابل ذکر است که برآمدگی ناشی از فتق مغبنی حین ایستادن راحت‌تر دیده می‌شود و معمولا با گذاشتن دست روی ناحیه‌ی درگیر کاملا قابل لمس است.
نتیجه گیری
فتق کشاله ران یک بیماری شایع پزشکی است که در صورت عدم درمان می تواند باعث ناراحتی و عوارض احتمالی شود. شناخت علل، علائم، گزینه های درمانی و اقدامات پیشگیرانه مرتبط با فتق کشاله ران برای افراد ضروری است تا اقدامات پیشگیرانه ای در مدیریت سلامت خود انجام دهند.
